آذر منصوری طی سخنانی پرده از واقعیتی عریان برداشت: دولت پزشکیان نه بر وزارت خارجه مسلط است، نه توان اجرای وعده‌های خود از جمله رفع فیلترینگ را دارد. سخنان رئیس جبهه اصلاحات نشانه‌های یک دولت بی‌اختیار را آشکارتر می‌کند.آذر منصوری، رئیس جریان موسوم به "جبهه اصلاحات ایران"، در مصاحبه‌ای با "جماران" که روز یکشنبه ۴ آبان (۲۶ اکتبر) منتشر شد، ضعف دولت مسعود پزشکیان، رئیس جمهوری ایران، را مورد انتقاد قرار داده و نمودهای این "تضعیف اقتدار" را از جمله در عدم تسلط واقعی دولت بر وزارت خارجه و ناتوانی آن در "رفع فیلترینگ" دانسته است.

اظهارات صریح رئیس جبهه اصلاحات، بازتاب مستقیم یک بحران انکارناپذیر دولتی است؛ بحرانی که در آن دولت نه صاحب قدرت، بلکه "کارگزار" قدرت دیگران است. منصوری با تأکید بر اینکه اقتدار دولت "به شدت تضعیف شده"، به موضوعی اشاره می‌کند که بسیاری از کارشناسان بارها از آن سخن گفته‌اند.

ناتوانی دولت در رفع فیلترینگ

به گفته منصوری، اقتدار دولت فقط در تملک ابزار بوروکراتیک نیست، بلکه به معنای توانایی اجرای وعده‌ها و دفاع از حقوق مردم است. اما دولت پزشکیان حتی در ابتدایی‌ترین وعده‌ها، همچون "رفع فیلترینگ"، ناتوان است و به گفته او، تصمیمات یا بی‌نتیجه رها می‌شوند یا زیر چرخ‌های ساختار موازی از حرکت بازمی‌ایستند.

آذر منصوری می‌گوید: «بسیاری از تصمیمات دولت یا نیمه‌کاره می‌مانند یا در مسیر اجرا دچار تعارض می‌شوند. این بی‌نظمی، نشانه‌ای از فقدان انسجام مدیریتی است که نهایتاً به فرسایش اعتماد عمومی می‌انجامد.»

اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه‌ وله

آشکارترین مثال اینترنت است؛ حوزه‌ای که به میدان آزمون اقتدار دولت بدل شد و دولت پزشکیان به روشنی در آن شکست خورد. به گفته منصوری: «نمونه روشن این ضعف اقتدار را می‌توان در ناتوانی دولت در رفع فیلترینگ مشاهده کرد. در حالی که اکثریت جامعه و حتی بخشی از نهادهای تصمیم‌گیر بر ضرورت بازنگری در سیاست محدودسازی فضای مجازی تأکید دارند، دولت هنوز نتوانسته تصمیمی مستقل و مؤثر در این زمینه اتخاذ کند.»

آمارها این شکست را تأیید می‌کنند. ایران یکی از پایین‌ترین رتبه‌های آزادی اینترنت در جهان را دارد. در کشوری که ۹۰ درصد مردمش در شبکه‌های اجتماعی حضور دارند، ۸۴ درصد کاربران مجبور به استفاده از فیلترشکن هستند. با وجود این، دولت نه توانسته سیاست انسداد را لغو و نه حتی آن را تا حدودی در راستای منافع شهروندان را مدیریت کند.

در جریان جنگ ۱۲ روزه میان ایران و اسرائیل نیز دولت پزشکیان اینترنت را عمدا مختل و سپس قطع کرد؛ اقدامی که در تناقض کامل با وعده‌های انتخاباتی‌اش بود و نشان می‌داد که در بحرانی‌ترین لحظه‌ها، دستور نهایی از جای دیگری صادر می‌شود.

بیشتر بخوانید: "خاموشی پنهان"؛ روش تازه قطع اینترنت در جنگ با اسرائیل

"تعارض آشکار" مواضع پزشکیان و عراقچی

سیاست خارجی نیز به روایتی که آذر منصوری بازگو می‌کند، آیینه دیگری از تکثر تصمیم‌گیری در جمهوری اسلامی است. او تأکید می‌کند که «مواضع کنونی وزیر امور خارجه در موارد متعددی با نگاه و اظهارات رئیس‌جمهور در تعارض آشکار است؛ گویی هرکدام راه خود را می‌روند. این ناهماهنگی نشان می‌دهد که دولت تسلط واقعی بر وزارت امور خارجه ندارد و در سیاست خارجی نیز از انسجام لازم برخوردار نیست.»

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

عباس عراقچی، وزیر خارجه جمهوری اسلامی، در حالی هرگونه مذاکره با آمریکا را رد کرده و مدعی آمادگی مردم برای دادن "هزینه سنگین" شده، که مسعود پزشکیان، دست‌کم در حرف، از بازگشت به تعامل و تلاش برای رفع تحریم‌ها سخن می‌گوید.

این دوگانگی فقط به سیاست خارجی یا اینترنت محدود نیست. منصوری با صراحت نقش "دولت موازی" را نیز یادآور می‌شود؛ همان نیروی پنهان اما نافذی که در انتصابات، سیاست‌گذاری، رسانه و امنیت حضور دارد و عملاً قدرت دولت‌ها در ایران را تا حد "کارگزار" فرو می‌کاهد.

تازه به گفته منصوری، وضع از این هم بدتر است: «اقتدار دولت امروز به‌شدت تضعیف شده است؛ نه تنها به دلیل مداخلات دولت موازی که در انتصابات و تصمیم‌گیری‌های اجرایی دست می‌برد، بلکه به سبب ناهماهنگی، چندگانگی و ضعف نظم در خود ساختار دولت.»

"فقدان دولت" در ایران

شواهد بیرونی هم این روایت را تأیید می‌کند. عباس آخوندی، وزیر پیشین راه و شهرسازی، ایران را اساساً فاقد دولت می‌داند. به گفته او، برای مثال وقتی برجام امضا شد، از همان فردای توافق، جریان دیگری در حاکمیت آن را هدف گرفت و از کار انداخت. از آن زمان تا امروز هم نشانه‌ها تغییری نکرده‌اند؛ تعدد مراکز قانون‌گذاری، ناهماهنگی اجرایی و ساختارهای غیرپاسخگو مجموعه‌ای را تشکیل می‌دهد که هر دولتی را از درون می‌فرساید، بی‌آنکه هزینه‌ای متحمل شود.

در چنین صحنه‌ای، دولت پزشکیان با بحرانی مضاعف روبه‌رو است. او که با حمایت اصلاح‌طلبان عمدتا حکومتی پیروز شد، اکنون به دلیل ناتوانی‌اش، زیر فشار همان اردوگاه قرار گرفته است. از سوی دیگر، خود اصلاح‌طلبان حکومتی یا در حاشیه قدرت نیز به خاطر حمایت از پزشکیان زیر فشار افکار عمومی‌اند.

در جامعه نیز نشانه‌های بی‌اعتمادی انباشته‌شده، از شایسته‌سالاری تا وعده مبارزه با فساد و عدالت اقتصادی، آشکار است. دولت پزشکیان در هیچ‌یک از این حوزه‌ها موفق نبوده است. تأکید منصوری بر فقدان "اقتدار اخلاقی دولت" دقیقاً به همین تناقض میان گفتار و کردار اشاره دارد؛ تناقضی که جامعه آن را به خوبی تشخیص می‌دهد.